Diagnozy psychologiczne służą do oceny stanu emocjonalnego i wykorzystywane są m.in. do identyfikacji i klasyfikacji zaburzeń zdrowia psychicznego. W psychologii wyróżnia się różne typy diagnoz, z których podstawowe przedstawiamy w artykule.
Diagnoza kliniczna i psychometryczna
Podczas konsultacji psychologicznych niejednokrotnie wykorzystuje się testy służące do oceny pewnych cech lub nasilenia objawów, jednak bez zgłębiania przyczyn ich wystąpienia. Stanowią one podstawę diagnozy psychometrycznej, wykorzystywanej do wstępnej oceny stanu pacjenta czy przeprowadzenia badań przesiewowych. Rozbudowanym typem diagnozy psychologicznej, opartej na poznaniu pacjenta i rozmowie z nim jest diagnoza kliniczna. Może ona uwzględniać elementy psychometrii i polega na ocenie stanu psychicznego i wykryciu odchyleń od norm (objawów psychopatologicznych). Obejmuje ustalenie symptomów pojawiających się u danego pacjenta i ich przyczyn, a także przyporządkowanie do określonej jednostki chorobowej. Diagnozowanie kliniczne to proces złożony, mający na celu dobór skutecznych metod terapii.
Diagnozy opisowe i wyjaśniające
W psychologii klinicznej do uzyskania całościowego obrazu stanu psychicznego bierze się pod uwagę trzy podstawowe typy diagnoz. Diagnoza różnicowa (opisowa, nozologiczna) polega na rozpoznaniu symptomów występujących u pacjenta. Obejmuje też przypisanie ich do jednostek opisanych w klasyfikacjach diagnostycznych (DSM i ICD) oraz modelach i koncepcjach psychologicznych. Diagnozy wyjaśniające to diagnoza strukturalno-funkcjonalna oraz epigenetyczna. Mają na celu określenie patomechanizmów oraz przyczyn zaburzeń. W diagnozowaniu strukturalno-funkcjonalnym mogą być analizowane różne aspekty funkcjonowania, w zależności od nurtu, w jakim pracuje psycholog. Diagnoza epigenetyczna uwzględnia czynniki biologiczne, środowiskowe i psychologiczne wpływające na stan emocjonalny.
